DAPPS - Trả lại sự tự do trao đổi ngang hàng cho internet

Internet ra đời như một phép thuật thần kỳ, có thể giúp con người không những trao đổi tiền bạc, thông tin, hình ảnh, video mà còn là một khả năng kết nối vô tận giữa mọi người với nhau trên khắp thế giới một cách tức thì. 

Quay lại dòng lịch sử trước khi có internet, cách mà chúng ta muốn vận chuyển một thứ gì đó từ người này sang người kia thì thường có hai cách, một là chúng ta tự đi đưa, hai là nhờ người khác đưa hộ. Như chuyển tiền thì nhờ ngân hàng, đưa thư thì nhờ bưu điện, nhưng từ khi internet xuất hiện, những hoạt động đó được thực hiện một cách cực kỳ đơn giản và tức thì qua không gian mạng. 

Internet đã cho chúng ta một khả năng kết nối vô tận, nhưng ai là người ở trên internet để giúp chúng ta kết nối? giống như có sẵn con đường từ Hà Nội đến Sài Gòn rồi, nhưng ai là người chở bạn đi? đó là những đế chế công nghệ hùng mạnh với những cái tên như Google, Facebook, Youtube, Amazon… họ là xương sống của internet, nơi phục vụ cho hàng tỷ khách hàng trên khắp thế giới. 

Quay lại câu chuyện chuyển tiền, cách duy nhất mà bạn có thể chuyển tiền trên mạng là bắt buộc phải thông qua một bên trung gian thứ ba, làm sao bạn có thể thực hiện chuyển tiền một cách ngang hàng như giao dịch tiền mặt trên internet? Bitcoin đã xuất hiện và giải quyết được bài toán đó, từ nay bạn có thể sử dụng bitcoin để chuyển tiền đi khắp thế giới một cách ngang hàng trên không gian mạng với sự kiểm duyệt hầu như bằng 0. Đó là chúng ta đang nói về chuyển tiền, thế thì còn hằng hà vô số những thứ khác mà chúng ta muốn chuyển qua không gian mạng như âm thanh, hình ảnh, tin nhắn, sách vở… thì sao, chúng ta vẫn phải cần một đơn vị trung gian thứ ba là những công ty như Google, Zalo, Facebook… giúp chúng ta làm những điều đó. 

Đã là công ty trung gian thì họ có quyền kiểm soát nội dung, và chặn các hành động của bạn, như trang cá nhân của cựu tổng thống Donald Trump đã được Twitter cho bay màu chỉ sau một đêm. Thế thì có cách nào khác có thể cho phép chúng ta làm các hành động đó một cách ngang hàng trên internet không. Đó là lúc dApps ra đời với đặc tính phi tập trung, mã nguồn mở, và phân tán, nơi là bạn sẽ tránh được sự kiểm duyệt từ các tổ chức tập trung tối đa cho các hành động của bạn trên không gian mạng. 

Sở dĩ mà mình dẫn các bạn đi vòng vòng như vậy là cho các bạn thấy được bức tranh toàn cảnh cái cách mà chúng ta di chuyển thông tin trên không gian mạng, và lý do tại sao bitcoin ra đời, ethereum ra đời, và tại sao dApps lại ra đời và giải quyết được vấn đề gì, đó là những câu hỏi quan trọng để bạn có thể định hình được giá trị tương lai của nó, chứ đừng theo phong trào nghe mọi người nói đến những thuật ngữ lạ lẫm như dApps và DeFi rồi đầu tư vào chúng mà không thật sự hiểu được nó giải được bài toán nào và tiềm năng trong tương lai ra sao thì khả năng cao là bạn rất khó có tư duy đúng thể đầu tư và trụ được lâu trong thị trường này.

dApps là gì?

Các ứng dụng mà các bạn có thể dễ dàng tìm thấy nhất hiện tại là ở App store và CH play. Đó là nơi mà hàng triệu ứng dụng được các công ty xây dựng nên, và các ứng dụng đó được quản lý và vận hành bởi các tổ chức cụ thể, và tất cả thông tin của khách hàng sẽ được lưu trữ vào hệ thống máy chủ, một cách khác là họ nắm giữ và có quyền quyết định với các hành động của khách hàng. 

dApps là các ứng dụng được xây dựng trên các nền tảng phi tập trung mà phổ biến nhất là nền tảng ethereum, nên từ đó ảnh hưởng theo các đặc tính của blockchain như mã nguồn mở, phi tập trung, nó được xây dựng và tương tác với blockchain qua hợp đồng thông minh. 

Sách trắng của ethereum được xuất bản bởi Vitalik Buterin vào năm 2013 chia các dApps thành ba loại chính: Ứng dụng tài chính, ứng dụng bán tài chính và các ứng dụng khác.

Ứng dụng tài chính 

Gọi là DeFi, vậy DeFi là một trong những lĩnh vực của dApps, chẳng hạn như cho vay, thế chấp, di chúc và bảo hiểm - và stablecoin

Ứng dụng bán tài chính 

Như bạn sử dụng ứng dụng cá cược, thì nó cần thêm dữ liệu từ đời thực, thông qua các oracle để cập nhật vào blockchain, như bạn bắt Anh thắng Ý trong vòng chung kết EURO 2021 nhưng khi Ý vô định thì tiền cược mà bạn đặt sẽ tự động chung cho người thắng, nhưng làm sao ứng dụng cá cược biết Ý thắng, đó là nhờ các oracle cập nhật vào hợp đồng thông minh. 

Các ứng dụng khác 

Mọi loại ứng dụng phi tập trung khác mà các nhà phát triển có thể sáng tạo ra bên ngoài lĩnh vực tài chính, điển hình như games, bầu cử, logistics...

Một ví dụ là sử dụng cách tiếp cận này để tạo ra một mạng xã hội phi tập trung có khả năng chống lại sự kiểm duyệt. Hầu hết các ứng dụng xã hội chính thống, chẳng hạn như Twitter, kiểm duyệt một số bài đăng và Twitter có thể xóa các tweet của bạn khỏi nền tảng của họ. dApps đưa người dùng trở lại quyền kiểm soát, khiến những loại hành động này trở nên khó khăn nếu không muốn nói là không thể thực hiện được.

Một số dApp tiêu biểu như: 

Peepeth - Nền tảng mạng xã hội giống Twitter, nhưng hoàn toàn phân tán và tích hợp token.

Metamask - Ứng dụng Plug-in trình duyệt cho phép kết nối thiết bị của bạn với mạng lưới Ethereum.

MakerDAO - Với nhiều chức năng khác nhau như sàn giao dịch OasisDEX , sản phẩm đầu tư, và đồng tiền ổn định DAI.

CryptoKitties - Một dApp được tạo ra trên blockchain của Ethereum. Và nó đã trở thành dApp ethereum lâu đời nhất vẫn còn phổ biến cho đến ngày nay.

CryptoKitties

Những hạn chế 

Do là một mạng lưới phi tập trung, các mã và dữ liệu được xuất bản lên blockchain, vì thế gây ra việc khó sửa đổi và cập nhật hơn, như dự án The Dao được xây dựng trên mạng lưới ethereum trong quá khứ đã bị lỗi ở mã dự án nên đã bị hacker lấy mất tiền mà các nhà phát triển không thể sửa mã để khắc phục được. 

Hiện tại cơ sở hạ tầng của ethereum đang trong tình trạng quá tải do có quá nhiều dApps hoạt động và mạng lưới ethereum cũng đang trong quá trình nâng cấp để đẩy nhanh tốc độ xử lý giao dịch lên cao hơn, vì thế phải còn một chặng đường dài nữa để các nền tảng blockchain xây dựng cơ sở hạ tầng vững chắc để có thể chứa được hàng triệu ứng dụng phi tập trung như những gì các công ty tập trung đang thực hiện. 

Kết bài 

Nếu bitcoin đã mang đến cho bạn cơ hội được trao đổi tiền tệ một cách ngang hàng thì nay dApps mang đến cơ hội trao đổi hầu như tất cả mọi thứ ngang hàng trên mạng, đừng để những thuật ngữ khó hiểu của thị trường crypto làm bạn chán nản và bỏ cuộc, hãy kiên trì theo đuổi và hiểu được giá trị của nó,với một ngành công nghiệp còn quá mới mẻ như dApps thậm chí còn chưa đến 7 năm tuổi, bạn nên ý thức được rằng các bạn còn đang rất sớm khi ngồi ở đây và đọc bài viết này, bạn sẽ không thể nào tưởng tượng được một tương lai sẽ hoành tráng như thế nào đâu. 

Nếu đọc xong bài viết này mà các bạn vẫn còn hơi mông lung và chưa có cái gọi là thỏa mãn thì mình mời các bạn nên đọc qua bài viết này. Nơi sẽ giải thích toàn bộ bức tranh lớn của thị trường crypto qua những ví dụ đơn giản nhất, từ đó giúp bạn có những nền tảng nhất định để tìm hiểu sâu hơn vào những khái niệm như dApps, DeFi, NFT’s, và các dự án phi tập trung khác.